Beynimizin Büyük Olmasının Sebebi Virüsler Mi?
Geçtiğimiz günlerde Cell dergisinde yayınlanan araştırmaya göre, yüz milyonlarca yıl önce omurgalılara bulaşan eski virüsler, gelişmiş beyinlerimizin ve büyük bedenlerimizin evriminde önemli bir rol oynadığını iddia etti. Araştırmacılar, sinirlerin çevresinde oluşan ve elektriksel uyarıların daha hızlı hareket etmesini sağlayan yalıtkan bir yağ dokusu tabakası olan miyelinin kökenini inceledi.
Araştırmaya göre, retrovirüslerden elde edilen bir gen dizisi miyelin üretimi için kritik bir rol oynamaktadır. Bu gen dizisi, modern memelilerde, amfibilerde ve balıklarda bulunmaktadır. Araştırmacılar, miyelin üreten hücrelerle ilişkili olan genetiği keşfetmek için genom veritabanlarını taradı. Tanay Ghosh liderliğindeki ekip, RetroMyelin adını verdikleri endojen bir retrovirüsten türetilen belirli bir dizi buldu.
Ghosh’un araştırması, bu dizinin miyelin oluşumu için temel bir proteini ürettiğini ortaya koydu. Deneyler, sıçan hücrelerinde RetroMyelin dizisini çökertildiğinde miyelin oluşumunun gerçekleşmediğini gösterdi. Bu bulgu, miyelinin evriminde retrovirüslerin rolüne dair önemli kanıtlar sunmaktadır.
Araştırmacılar, RetroMyelin benzeri dizilerin çeneli omurgalılarda bulunduğunu ancak çenesiz omurgalılarda veya omurgasızlarda bulunmadığını belirledi. Bu durum, RetroMyelin dizisinin çenelerin evrimiyle eş zamanlı olarak ortaya çıktığını göstermektedir.
Araştırmacılar, retroviral enfeksiyonun bir kez mi, tek bir ata türde mi yoksa birden fazla kez mi meydana geldiğini belirlemek amacıyla 22 çeneli omurgalı türünün RetroMyelin dizilerini analiz ettiler. Hesaplamalı yöntemler kullanarak yapılan analizler, dizilerin türler arasında benzer olduğunu ve birden fazla enfeksiyon dalgasına işaret ettiğini gösterdi.
Bu araştırma, retrovirüslerin sadece patojenler olarak değil, aynı zamanda omurgalı evrimine önemli katkılarda bulunan ajanlar olarak da düşünülmesi gerektiğini vurgulamaktadır. HaberDr ekibi olarak bu makalenin miyelinin evrim sırasında nasıl oluştuğuna dair bulmacanın önemli bir parçasını keşfettiğini düşünüyoruz. HaberDr yazarlarından İsmail Totur; “Bu makale çok heyecan verici. Belki de Multiple Skleroz (MS) gibi immünolojik hastalıklar bir otoimmün hastalık değil, gerçekten kendinden olmayana saldıran bir geçmiş bellek aktif hale geliyor, sistem özünü hatırlıyor. Bu çalışma sadece evolüsyon açısından değil immünolojik açıdan da bizlere bir perspektif sunuyor. Çalışmayı yürüten Tanay Ghosh ve hocası Robin Franklin’i tebrik ediyorum.” dedi.
Kaynak: A retroviral link to vertebrate myelination through retrotransposon RNA-mediated control of myelin gene expression, Cell (2024). DOI: 10.1016/j.cell.2024.01.011. www.cell.com/cell/fulltext/S0092-8674(24)00013-8