Covid-19’da Antibiyotik Kullanımı

Köşe Yazısı-İsmail Totur- Tıbbi Bio ve Genetik

Bakterilere karşı kullanılan antibiyotiklerin SARS CoV-2 tedavisinde de kullanılması kafalarda soru işareti yaratabilir. Konu ile yakından ilgilenen kişileri bilgilendirmek için bu yazımı kaleme alma gereksinimi hissettim. İmmünolojinin kompleks dünyasına sizi sokmadan sizleri bilgilendirmeye çalışacağım.

COVID gibi viral bir hastalıkla mücadele edebilmek için bir ilaçtan beklentilerimiz şunlardır; ya koronavirüsün replikasyon döngüsünün bir veya daha fazla aşamasını inhibe etmeli ve böylelikle çoğalması engellenmeli; ya virüsün kötü etkilerini hafifletmeli; ya da vücudun virüsle başa çıkabilmesi için bağışıklık sistemini manipüle edebilmeli. Şimdi gelelim asıl konumuza. Virüsler, bakterilerden farklı olsa da bazen antibiyotiklere de dolaylı şekilde duyarlılık göstermektedir. Bu durumda antibiyotiklerin virüslere karşı işe yaramadığı ifadesi %100 geçerli olmamaktadır. Örneğin, beş yıl önce Zika virüsüne yanıt olarak, bir Amerikan araştırması, ABD Gıda ve İlaç İdaresi tarafından halihazırda onaylanmış 2.000’den fazla ilacı değerlendirdi. Bu çalışma hamilelikte zika virüsene maruz kalanların çocuklarını virüsün etkisinden nasıl koruyabiliriz vizyonu ile yapıldı. Çalışma bulguları, bir antibiyotik olan azitromisinin, doğmamış çocukların beyinlerinde virüsün çoğalmasını azaltabileceğini ve böylece virüsün neden olduğu yenidoğanlarda görülen mikrosefaliye karşı potansiyel olarak koruma sağlayabileceğini ortaya çıkardı. Ayrıca çalışmalar yine bir antibiyotik tipi olan novobiyosinin, zika virüsüne karşı güçlü bir antiviral etkiye sahip olduğunu da gösterdi.

Bu ve bunun benzeri çalışmalar bilim insanlarına fikir sundu ve COVID-19 tedavisi için de antibiyotik kullanımının makul olabileceği düşünüldü. Yapılan araştırmalar sonucu seftazidim ve “beta-laktamlar” olarak bilinen antibiyotiklerin (aynı sınıftan diğerleri de dahil olmak üzere) laboratuvar testlerinde koronavirüs üremesini durdurmada etkili olduğunu gösterdi. Bu nedenle, bu ilaç sınıfı koronavirüs tedavilerinde kullanıldı. Ama bunun mantığı neydi? Bir antibiyotik nasıl oldu da bir koronavirüs tedavisinde işe yaradı?

Seftazidim ve sefepimin (beta-laktam) gibi antibiyotikler aslında virüse zarar vermiyor, zaten beklentimizde bu değil. Bu antibiyotikler virüsün üremek için ihtiyaç duyduğu proteaz enzimini bozuyor, replike olmasını engelliyor. Ayrıca seftazidim ve sefepim de hastanede enfeksiyon kapan kritik hastaları tedavi etmek için yaygın olarak kullanılan geniş spektrumlu antibiyotiklerdendir. COVID hastaları genellikle aynı anda başka enfeksiyonlara da yakalandıklarından, bu ilaçların kötü durumdaki hastalara sahip olabilecekleri diğer enfeksiyonları temizleyerek yardımcı olabileceğini ve zatürre gibi durumların önlenmesine etkili olabileceği düşünülüyor. Bazı durumlar anormal gelebilir. Kafamıza dikte edilen bilgilerden farklı olabilir. Olaylara geniş açıyla baktıktan sonra anlamaya çalışmak birçok açıdan size fayda sağlar. Hayatta böyledir, tıpkı COVID-19’da kullanılan antibiyotik gibi. Gerçekler bazen kafa karıştırır ama doğruyu bulmanıza sebep olur. Size anormal gelen her şeyi reddederek gerçeğe ulaşamazsınız. Gerçekten uzaklık ise birçok şeyi yaşamanızı engeller. Unutulmamalıdır ki hayat tercihlerden ibarettir.

Peki her COVID hastası antibiyotik kullanmalı mı?

Bu sorunun cevabı gayet net: Hayır. Antibiyotik kullanımını alanında uzman kişilerin karar vermesi burada kilit nokta. Her kullanılan antibiyotiğe karşı vücudumuz dirençli hale gelir. Bu da ileride yakalanabileceğiniz ve ciddi anlamda antibiyotiğe ihtiyaç duyabileceğiniz bir hastalıkta antibiyotiğin hiçbir işe yarayamayacağı anlamını taşır. Bu yüzden COVID’te antibiyotik kullanımını yukarıdaki yazıları okuyarak karar veremezsiniz. Her zaman dediğim gibi; her okunan şey anlaşıldığı gibi değildir. Anladığınızı sandığınız şeyin yorumu gerçeklikten uzak olabilir. Olayın sistematiğini bilenlerin bilgilerine güvenin ve onların öngörüsü ile tedavinizi gerçekleştirin. COVID’te antibiyotik kullanımının bilim insanları tarafından tartışılan ciddi bir konu olduğunu da unutmayın. Onlarda haklı; hayatta tek bir doğru yoktur.